Đà NẵngNhận bức ảnh gửi qua tin nhắn điện thoại, PGS.TS Ngô Văn Minh đóng cửa phòng rồi òa khóc: "Liệt sĩ Trị ơi, tôi tìm được di ảnh cho anh rồi".
Đó là một ngày đầu tháng 10/2020, ông Minh đang dạy tại Trường Chính trị Quảng Bình thì một học viên gửi bức ảnh tìm thấy trong tàng thư căn cước công dân. Bức ảnh của liệt sĩ Trần Quốc Trị, quê Quảng Bình, người cuối cùng chưa có di ảnh trong số 64 liệt sĩ hy sinh ở đảo Gạc Ma, quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam.
Giảng dạy tại Học viện Chính trị khu vực 3 (Đà Nẵng), tháng 3/2019 ông Minh dẫn đoàn học viên lớp cao cấp lý luận chính trị đi thực tế tại tỉnh Khánh Hòa. Đoàn đến thắp hương tại Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma ở xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm. Tham quan phòng trưng bày, nhìn gương mặt 63 liệt sĩ dưới dòng chữ Tổ quốc ghi công, ông Minh nói thấy "nhói lòng" khi nhìn đến tên liệt sĩ Trần Quốc Trị thì không có ảnh, để ô trống.
PGS.TS Ngô Văn Minh (bìa phải) tặng tượng trưng bức di ảnh liệt sĩ Trần Quốc Trị cho Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma ở Khánh Hòa, tháng 12/2020. Ảnh: NVCC
Người thuyết minh nhà trưng bày cho biết, năm 2015 khi xây dựng Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma, Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đã thuê đơn vị chuyên sưu tầm tư liệu, hình ảnh, di vật của 64 liệt sĩ. Di ảnh 63 chiến sĩ được tìm thấy ở kho lưu trữ của Bộ Quốc phòng, Quân chủng Hải quân và gia đình thân nhân. Riêng liệt sĩ Trần Quốc Trị đã cố tìm nhưng không có di ảnh.
"Tôi quay mặt vào tường bật khóc. Những người lính trạc tuổi đôi mươi đã ngã xuống khi xây dựng và bảo vệ Trường Sa để chúng tôi được ngồi trên ghế giảng đường. Nếu nhập ngũ, rất có thể tôi nằm lại ngoài khơi kia", ông Minh kể. Sau đó ông quay lại nói với người thuyết minh: "Tôi sẽ tìm cho được di ảnh anh Trị".
Niềm tin của ông Minh dựa trên căn cứ "thời điểm các anh nhập ngũ mới hơn 30 năm trước". Rời Cam Lâm, ông nói với học viên hãy thông qua mạng xã hội và đoàn thể phát động phong trào "tìm ảnh cho anh".
Mỗi lần ra dạy lớp cao cấp lý luận chính trị ở Quảng Bình, ông Minh lại kể câu chuyện về hạ sĩ Trần Quốc Trị, quê xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch, hy sinh tại đảo Gạc Ma hơn 30 năm trước nhưng chưa có di ảnh. Ông gợi ý học viên hỏi han người thân, bạn bè, hồ sơ học bạ.
Một hôm đang giờ nghỉ trưa, học viên công tác tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình gọi điện báo tin "thầy ơi tìm được rồi". Ông Minh bật dậy, hỏi ngay "tìm được gì". Câu trả lời là giấy báo tử, ghi đầy đủ tên cha, tên mẹ, tên đơn vị nhập ngũ, nhưng di ảnh không có. Cũng có học viên tìm được người yêu cũ của liệt sĩ Trị, nhưng bà nói thời đó nghèo khó, hai người không có tiền chụp chung tấm hình.
Học bạ thời xưa của liệt sĩ Trị cũng không có ảnh. Thầy Minh lại gợi ý tìm ảnh trong hồ sơ quân nhân. Thông tin phản hồi khi lên đường nhập ngũ, anh Trị vào thẳng Trung đoàn 83 công binh, Bộ tư lệnh Hải quân, rồi ra ngay Trường Sa nên không kịp chụp ảnh. Học viên khác lại nhờ Tư lệnh Hải quân tìm trong hồ sơ quân nhân cũng không có ảnh. Suốt 18 tháng, việc tìm kiếm rơi vào ngõ cụt.
Chân dung liệt sĩ Trần Quốc Trị được tìm thấy trong tàng thư căn cước công dân tỉnh Quảng Bình.
Nhiều đêm mất ngủ, ông Minh nghĩ cách cuối cùng là tìm trong tàng thư căn cước công dân, vì anh Trị nhập ngũ năm 20 tuổi, chắc chắn đã làm chứng minh nhân dân. Nhưng hồ sơ này nằm trong tàng thư tỉnh Bình Trị Thiên cũ, không rõ khi tách ra ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế đơn vị nào quản lý và cũng không dễ tiếp cận.
Trong lớp cao cấp lý luận chính trị có học viên Trần Thị Hồng Phượng đang là Phó trưởng phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội Công an tỉnh Quảng Bình. Ông Minh gặp và kể câu chuyện tìm di ảnh. Thượng tá Phượng gọi điện cho Đội Tàng thư căn cước công dân, nhờ tìm ngay trong buổi trưa và khoảng một tiếng sau nhận kết quả: Trong tờ khai chứng minh nhân dân có ảnh chân dung đen trắng, nhưng hồ sơ lưu theo tên khai sinh là Trần Văn Trị.
"May mắn thời điểm 1977-1978, khi bắt đầu làm chứng minh nhân dân, ngành công an đã lưu trữ toàn bộ hồ sơ", chị Phượng nói, cho biết ngay khi tìm được ảnh đã nhờ đồng nghiệp scan, gửi cho thầy Minh.
Nhìn thấy bức ảnh, ông Minh kể đã "không thể kìm lòng nên về phòng dành cho giảng viên ở bên cạnh, đóng cửa lại rồi òa khóc". Dù còn lăn tăn về tên lót "Văn" hay "Quốc", ông linh cảm 99% là ảnh của liệt sĩ Trị hy sinh ở Gạc Ma, bởi tên xã, tên cha mẹ đều đúng như trong giấy báo tử.
Chiều hôm đó, ông Minh nhờ hai nữ phóng viên báo Quảng Bình, cũng là học viên trong lớp, dẫn đường về nhà ông Trần Quốc Tuấn, anh trai liệt sĩ Trần Quốc Trị, để đối chứng thông tin. Trời tối và mưa. Khi mọi người vừa đưa tờ khai chứng minh nhân dân có bức ảnh ra, ông Tuấn nói ngay "đúng em tôi rồi".
"Chúng tôi ôm nhau khóc vì mừng", ông Minh kể, cho biết trong nhà ông Tuấn khi đó chỉ vỏn vẹn tấm bằng Tổ quốc ghi công và một khối pha lê, bên trong chứa ADN của anh Trị, đặt lên bàn thờ thay cho di ảnh.
Gần 3 năm sau ngày tìm được di ảnh cho liệt sĩ Trị, ông Minh vẫn thường xuyên giữ liên lạc, hỏi thăm sức khỏe và cuộc sống của gia đình thân nhân Trần Quốc Tuấn. Ảnh: Nguyễn Đông
Theo ông Tuấn, hơn một năm sau khi Trung Quốc đánh chiếm Gạc Ma, gia đình nhận được giấy báo tử, tấm áo len và chiếc balô của liệt sĩ Trị. Tất cả được đặt lên bàn thờ, cùng tấm ảnh đen trắng nhỏ chừng hai ngón tay, cắt từ ảnh chụp với hai đồng đội đi trên chuyến tàu ra đảo Gạc Ma. Gia đình chưa kịp phóng to bức ảnh thờ thì trận lũ năm 1990 cuốn trôi.
Năm 2008, thợ lặn Lý Sơn (Quảng Ngãi) tìm được một số hài cốt trong số 64 chiến sĩ dưới con tàu HQ-604, thuộc cụm đảo Sinh Tồn (Trường Sa). Ông Tuấn được lấy mẫu xét nghiệm ADN và may mắn cùng 7 gia đình khác nhận về một phần hài cốt em trai. "Tôi hỏi nhiều nơi nhưng không tìm được ảnh. Gia đình không biết lấy gì thay di ảnh, đành thờ bằng Tổ quốc ghi công và mẫu gen của chú Trị", ông Tuấn nói.
Sau khi thắp hương lên bàn thờ liệt sĩ Trị để báo tin, ông Minh đề nghị ông Tuấn làm giấy xác nhận viết tay, ghi rõ người trong ảnh là em trai mình, liệt sĩ Trần Quốc Trị, hy sinh ngày 14/3/1988 tại đảo Gạc Ma, tên ở nhà là Trần Văn Trị. Sau đó ông gọi điện thông báo và gửi email ảnh đen trắng, giấy xác nhận cho Ban quản lý Khu tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma.
Di ảnh của liệt sĩ Trị được Ban quản lý khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma tạc lên đá, gắn lên ô duy nhất còn trống. Tại Quảng Bình, hai nữ phóng viên cũng giúp phóng ảnh chân dung, đưa về cho gia đình có tấm ảnh thờ. "Gia đình tôi thực sự biết ơn thầy Minh và sự chung tay của mọi người. Chú Trị đã có ảnh thờ rồi, thân nhân như chúng tôi cũng ấm lòng", ông Tuấn nói.
Ông Võ Duy Trúc, Giám đốc Ban Quản lý khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma, cho biết hơn 2 năm qua câu chuyện tìm di ảnh cuối của liệt sĩ Trần Quốc Trị đã khiến nhiều khách tham quan cảm động. Việc tìm ảnh trong tàng thư căn cước công dân không khó, nhưng thầy Minh với tâm huyết và nỗ lực tìm kiếm mới nghĩ ra hướng tiếp cận này.
Từng ghé lại xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm thắp hương tại Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma, ông Minh nói thấy ấm lòng khi đã đủ 64 chân dung liệt sĩ. "Tôi chỉ có cơ duyên kết nối, thực hiện tâm nguyện của nhiều người dành cho chiến sĩ anh dũng hy sinh bảo vệ quần đảo Trường Sa", ông tâm sự.
About Quỳnh Nga
0 nhận xét:
Post a Comment